Starożytne cywilizacje Mezopotamii - Sumer część I relilgia i kultura

   Sumerowie to starożytny lud, nieznanego pochodzenia, który w dorzeczu Tygrysu i Eufratu pojawił się około 

połowy V tysiąclecia p.n.e. Zaraz po zajęciu obszaru dzisiejszego, południowego Iraku ludzie ci zaczęli wznosić miasta. Większość budynków powstawała z cegły mułowej suszonej na słońcu. Nie jest to najtrwalszy budulec. Dlatego też lata wichur słońca i okresowych deszczy obróciły 

te dawne metropolie w zbitek gliniano - drewnianej mazi

 ze śladami zabudowy. W przeciągu tysiącleci kolejne warstwy zabudowy, pojawiały się na starych, zniszczonych tworząc z czasem wyraźnie wypiętrzone nad powierzchnię terenu wzgórze. Taki sztuczny pagórek nazywa się tellem. 

       No a wracając do Sumerów, nie wiadomo skąd wziął

 się ten lud i z kim jest on spokrewniony. Sami o sobie napisali, że do Mezopotamii przybyli drogą wodną. Osiedlili się wpierw nad Zatoką Perską. Skąd rozpoczęli później ekspansję na północ. 

Część badaczy wiąże ich z Azją: górami Zagros, Tybetem

 a nawet Malajami. Coraz większe grono naukowe skłania 

się ku teorii łączącej Sumerów z kulturą Indusu (płn - Zach Indie). 

Kłopot w tym, że język sumeryjski nie wykazuje pokrewieństwa z żadnymi, znanymi dzisiaj językami. Jak widać jest to lud niezwykle tajemniczy, o którego genezie tak naprawdę nie wiadomo nic. 

     Ich pierwsze ślady bytności w Mezopotamii łączą się z archeologicznymi kulturami Ubajd i Uruk. Prawdopodobnie przybysze zasymilowali się z plemionami Semitów zamieszkującymi ówczesne ,,Międzyrzecze” i zaszczepili tamtejszym rolnikom swoją kulturę, tworząc rejon na południu dzisiejszego Iraku zwany przez starożytnych Sumerem.

                     Ośrodki miejskie w południowej Mezopotamii, założone przez Sumerów

   W skład Sumeru wchodził szereg miast, z których każde stanowiło odrębną państwowość. Główne metropolie to: Ur, Eridu, Larsa, Lagasz, Uruk, Kisz, Isin, Kuta, Abab, Nippur. Cechą wspólną tych miejsc jest okręg świątynny, którego centralna część stanowił ziggurat. Była to świątynia najwyższego bóstwa, coś w rodzaju piramidy schodkowej, zbudowanej z kilku trapezoidalnych tarasów, połączonych ciągiem schodów z dołu na sam szczyt. 

    Wykopaliska odkryły też pałace, oraz szeregi domów mieszkalnych w dalszych dzielnicach. 

Religia: 

Bóg Nanna

  Wierzenia, jak i cała historia Sumeru pozostaje sporą tajemnicą. Jej fragmenty poznajemy dzięki zachowanym tabliczkom z pismem klinowym, a także zdobionych obrazkami

 i płaskorzeźbami artefaktach. Najliczniejszą grupą źródeł do rekonstrukcji religii sumeryjskiej są mity, modlitwy i spisy bóstw. Mniej liczną stanowią inskrypcje. Problem stanowi tutaj przenikanie się kultur a więc 

i systemów religijnych w Mezopotamii. Przez wieki obszar ten wielokrotnie zmieniał swoich władców, wraz z przybyciem nowych mieszkańców elementy starych wierzeń mieszały się z nowymi. W efekcie dzisiaj ciężko stwierdzić co jest elementem rdzennej wiary Sumerów. No ale przejdźmy do samego systemu wierzeń.

     Wydaje się, że Sumerowie wierzyli w odwieczną siłę rządzącą całym wszechświatem

 i w jednorodność materii, z której wyłoniły się wszystkie byty istniejące w kosmosie. Według nich bogowie nie byli stwórcami wszystkiego, co nas otacza. Wyłonili się w trakcie kształtowania

 się Wszechświata. Mam wrażenie, że w systemie wierzeń sumeryjscy bogowie to ktoś na kształt naszych aniołów. Czyli generalnie istoty nie będące siłom sprawczą wszystkiego, ale znające 

i przebywające znacznie bliżej tej siły niż ludzie. Z resztą, nie ma się co czarować, początki wiary monoistycznej (w jednego Boga) sięgają właśnie Sumeru, skąd wywodził się Abraham - pierwszy patriarcha i protoplasta Izraelitów. 

Przedstawienie boga Enki

    Reasumując: w mitologii Sumeru nadrzędne siły miały charakter niepoznawalny, a ich źródło pozostawało niewyjaśnione. W kosmosie panowało prawo stałego odradzania się życia i rozwoju na zasadzie łączenia 

się pierwiastków przeciwstawnych męskiego i żeńskiego. Pierwsi bogowie jednak posiadali moc stwarzania dalszych form bytu materialnego i pojęć abstrakcyjnych, jak moc określania prawideł, rządzących stworzonymi przez siebie jednostkami, czyli ich przeznaczenia. 

Z połączonych w pramaterii elementów powstał bóg An, personifikujący niebiosa. Miał pierwsze miejsce

 w panteonie, był królem i protoplastą bogów, zamieszkujących najwyższe rejony niebios. Następnie

 za jego sprawą powstały bóstwa, określane zbiorową nazwą Anunnaki. Była to grupa 50 najważniejszych bogów (w żadnym dokumencie nie są jednak wymienieni). An (Niebo), łącząc się z boginią Ki (Ziemia), został ojcem Enlila, który reprezentował trzeci z podstawowych elementów kosmosu powietrze. Enlil oddzielił niebiosa od ziemi, obejmując nad nią władanie. Jego żoną została bogini Ninhursag, która według podań stworzyła między innymi ludzi. Była ona matką wielu bogów. 

   Zawiłość mitologii sumeryjskiej jest ogromna i nie jesteśmy w stanie zgłębić jej wszystkich aspektów jednym krótkim artykule. Dlatego więc wspomnę jeszcze o ostatnim z głównych bóstw sumeryjskiego panteonu - Enki. Było on bogiem, między innymi słodkiej wody, ale też i mądrości. Wiąże się go ze stworzeniem ludzi oraz napełnieniem wodą rzeki Tygrys.